Zakłady bukmacherskie to nie tylko zwycięskie kupony i darmowe bonusy. To również niejednokrotnie pasmo niepowodzeń, a za porażkami gracza bardzo często czają się rozmaite błędy poznawcze. Jakie? W naszym najnowszym poradniku typera postanowiliśmy wziąć pod lupę kilka najbardziej niebezpiecznych pułapek psychologicznych, które sprawiają, że nieświadomi niczego gracze nie podejmują optymalnych decyzji, a ich przygoda z zakładami nie zawsze jest usłana różami.
Jakie błędy poznawcze przeszkadzają graczowi w byciu skutecznym typerem?
Decydując się na rejestrację konta na stronie STS czy innego z legalnych bukmacherów każdy gracz oczami wyobraźni widzi już same zwycięskie kupony i rekordowe wpływy do jego budżetu. Rzeczywistość nie zawsze jednak rysuje się w tak różowych barwach i często graczy dopada czarna seria przegranych zakładów.
Przyczyn takiego stanu rzeczy może być całkiem sporo. Niekiedy porażki wynikają z braku wiedzy lub doświadczenia gracza, a innym razem na przeszkodzie może stanąć niefart, który uniemożliwi typerowi cieszenie się ze zwycięskiego kuponu. O ile jednak doświadczenie można zdobyć, a suma szczęścia i pecha zazwyczaj równa się zero, tak na każdego z nas typerów czeka szereg pułapek psychologicznych:
| Błąd poznawczy | Opis |
|---|---|
| Efekt potwierdzenia | Skłonność do szukania informacji, które potwierdzają już istniejące przekonania i ignorowania tych, które temu przeczą. |
| Błąd dostępności | Tendencja do przypisywania większej wagi informacjom, które są łatwiej dostępne w pamięci, nawet jeśli nie są one reprezentatywne dla całości. |
| Błąd koniunkcji | Tendencja do przeceniania prawdopodobieństwa złożonego zdarzenia, co wynika z dodania kolejnego wymagania do już istniejącego. |
| Błąd konfirmacji | Tendencja do szukania informacji, które potwierdzają już istniejące przekonania i ignorowania tych, które temu przeczą. |
| Błąd myślenia grupowego | Tendencja do akceptowania przekonań grupowych bez krytycznej analizy, aby uniknąć konfliktu lub bycia odrzuconym. |
| Błąd regulacji emocjonalnej | Trudność w utrzymaniu emocjonalnej równowagi, co prowadzi do podejmowania decyzji opartych na emocjach zamiast na racjonalnym myśleniu. |
| Błąd atrybucji | Tendencja do przypisywania zdarzeń zewnętrznych do wewnętrznych przyczyn, co prowadzi do ignorowania wpływu czynników zewnętrznych na wynik. |
| Błąd reprezentatywności | Skłonność do oceniania zdarzeń na podstawie stereotypów i oczekiwań, co prowadzi do ignorowania unikalnych cech danego zdarzenia. |
Są one o tyle niebezpieczne, że bardzo często są kompletnie niezauważalne, przez co większość typerów nie ma w ogóle pojęcia o ich istnieniu. A skoro tak, to jak tacy gracze mogliby się im oprzeć i przeciwdziałać błędom poznawczym?! Oczywiście, nie byłoby to możliwe. Dlatego tak istotne jest, aby najpierw je poznać, później postarać się zlokalizować, a w końcu wyeliminować ze swojej gry. A zatem do dzieła!
Pułapki psychologiczne w zakładach – efekt potwierdzenia
Jedną z najgroźniejszych pułapek psychologicznych w zakładach sportowych jest efekt potwierdzenia. Na początek definicja – efekt potwierdzenia (inaczej błąd konfirmacji) to zaburzenie procesu myślowego objawiające się tendencją do preferowania wcześniejszych hipotez i nadawaniu większej wagi informacjom, które je potwierdzają, a odrzucaniu tych, które będą w kontrze do wcześniejszej hipotezy.
Brzmi skomplikowanie? Zapewniamy, że jedynie na pierwszy rzut oka. W największym skrócie chodzi o to, że ludzki umysł, pomimo swojej doskonałości, jest narzędziem dość leniwym i jeśli tylko jest to możliwe, wówczas bardzo chętnie wybiera drogę na skróty. Tak dzieje się chociażby w trakcie typowania wyników meczów, gdy mózg poddaje się efektowi potwierdzenia i preferuje wyłącznie tylko te informacje, które pasują do wcześniejszej tezy.
Przykład? Proszę bardzo. Załóżmy, że przygotowując swój kupon gracz zwrócił uwagę na atrakcyjne kursy bukmacherskie na zwycięstwo Barcelony w Sociedad. Typer już miał nacisnąć button POSTAW KUPON, jednak dla spokoju ducha postanowił przeprowadzić błyskawiczną analizę. Oto jakie informacje wpadły w jego ręce:
- Barcelona nie wygrała podczas czterech poprzednich wizyt na tym stadionie
- Lewandowski strzelił 5 goli w 4 ostatnich meczach
- Trener Dumy Katalonii nie będzie mógł skorzystać z czterech podstawowych graczy
- W przypadku zwycięstwa Barcelona przeskoczy Real i awansuje na fotel lidera La Liga
Zgadnijcie, które informacje będzie preferował gracz, którego dotknie efekt potwierdzenia? Oczywiście, że te o kapitalnej formie Lewego oraz o potrzebie zgarnięcia kompletu punktów przez Barcę. A kiepska passa na stadionie w Sociedad oraz plaga kontuzji w zespole? Kto by tam się przejmował głupotami!
Jak zatem radzić sobie z efektem potwierdzenia podczas typowania zakładów sportowych? W bardzo łatwy sposób, a mianowicie podczas każdej analizy starając się wyszukać kilka kontrargumentów zaprzeczających wcześniejszej hipotezie, a dopiero wówczas podjąć decyzję o postawieniu (lub rezygnacji) danego kuponu.
Jak na grę typera wpływa myślenie życzeniowe?
Kolejnym błędem poznawczym, który bez dwóch zdań nie pomaga graczom w podejmowaniu racjonalnych decyzji jest myślenie życzeniowe. Po raz kolejny nasze rozważania rozpoczniemy od definicji – myślenie życzeniowe to metoda podejmowania decyzji w oparciu o wyłącznie optymistyczny scenariusz.
Przekładając to na język polski osoba podejmująca decyzję będzie preferowała te informacje, które są korzystne z jej punktu widzenia, a przy okazji odrzuci wszelkie negatywne scenariusze. Jak taką pułapkę psychologiczną można przenieść na grunt internetowych zakładów sportowych?
Trzymając się terminologii piłkarskiej i rozgrywek w hiszpańskiej La Liga przyjmijmy, że jakiś typer jest przy okazji zagorzałym fanem Realu Madryt. Oczywistym jest wówczas, że myślenie życzeniowe będzie mu tydzień po tygodniu szeptało podstępnie do ucha, że w najbliższej kolejce Barcelona już na pewno się potknie i zgubi punkty. Tego typu analiza niewiele będzie miała wspólnego z optymalnym podjęciem decyzji, a zatem jako taka nie może zostać uznana za wartościową.
Jak poradzić sobie z myśleniem życzeniowym w zakładach? Jest tylko jeden sposób, aby tego dokonać, a mianowicie zrezygnować z typowania spotkań Ligi Mistrzów czy innych rozgrywek, w które gracz jest w jakikolwiek sposób zaangażowany emocjonalnie. Tylko wówczas będzie mógł podjąć analityczną decyzję, na którą nie wpłyną żadne sympatie oraz antypatie.
Czym jest i jakie skutki niesie za sobą paradoks hazardzisty?
Kolejnym błędem poznawczym dotykającym typerów jest paradoks hazardzisty. To błąd logiczny, przez który gracz traktuje kompletnie niezależne od siebie zdarzenia, jako zależne, a w efekcie spodziewa się albo przedłużenia jakiejś długo trwającej serii, albo wręcz przeciwnie, jej zakończenia pomimo żadnych logicznych przesłanek ku takiemu scenariuszowi.
Paradoks hazardzisty sprawia, że gracz nie skupia się na logicznej, rzeczowej analizie danego wydarzenia, ani nawet nie stara się skupić na mocnych i słabych stronach obu ekip, lecz cała jego uwaga koncentruje się na jakiejś serii zdarzeń i próbie przełożenia tego na konkretny scenariusz w przyszłości.
W jednej odmianie paradoksu hazardzisty gracz na widok 5 kolejnych porażek jakiegoś zespołu stwierdzi bez większej analizy, że widocznie ta ekipa jest tak słaba, że na pewno przegra również i kolejne spotkanie. W innej wersji tego błędu poznawczego typer na widok 4 kolejnych remisów uzna, że kolejny remis jest bardzo mało prawdopodobny i taka seria musi dobiec końca.
| Legalny bukmacher | Oferta bonusów | Kod |
|---|---|---|
| STS.pl | 760 PLN w bonusach! | BETONLINE |
| Superbet.pl | 3754 PLN w bonusach | BETONLINE |
| eFortuna.pl | 320 PLN w bonusach | BETONLINE |
| Betfan.pl | 200% do 300 PLN | BETONLINE |
| Fuksiarz.pl | 500 PLN bez obrotu | BETONLINE |
Oczywiście, zarówno jeden, jak i drugi scenariusz są możliwe i niewykluczone, że tak się właśnie stanie. Tyle tylko, że wyniki poprzednich meczów nie mają żadnego wpływu na rezultat kolejnego spotkania i w żadnym stopniu nie są od siebie zależne. To tak jak w ruletce – jeśli 10 razy z rzędu wypadnie kolor czerwony, to graczowi z automatu zapala się czerwona lampka w głowie, że teraz już musi być czarne. Tymczasem podczas 11 próby szanse obu kolorów są identyczne i wynoszą dokładnie 50%.
Błędy poznawcze w zakładach sportowych – efekt pewności wstecznej
Równie często, co wyżej wymienione błędy poznawcze dotyka graczy kolejna pułapka psychologiczna, a mianowicie efekt pewności wstecznej. Na czym polega ten błąd? W największym możliwym skrócie jest to tendencja do oceniania zdarzeń z przeszłości jako znacznie bardziej prawdopodobnych, niż miało to rzeczywiście miejsce.
“Wiedziałem, że tak będzie” albo “stało się dokładnie tak, jak przypuszczałem” – ileż to już razy słyszeliśmy takie oto zdanie z ust typera chwilę po kolejnym nietrafionym kuponie?! Nasza odpowiedź za każdym razem jest dokładnie taka sama, a mianowicie – skoro wiedziałeś, to dlaczego nie obstawiłeś w ten sposób?
Odpowiada za to efekt pewności wstecznej, który nakazuje graczowi sądzić, że tak naprawdę proces jego analizy był dobry, a wybór selekcji na kuponie optymalny, zaś za porażkę odpowiada tylko i wyłącznie brak farta, ewentualnie jakieś wyjątkowo niesprzyjające zdarzenie losowe.
| Efekt pewności wstecznej | Opis | Przykład z życia wzięty |
|---|---|---|
| Oczekiwanie na pewny wynik | Skłonność do oceny wyniku lub sytuacji po fakcie, a nie przed nim. | Po przegranej drużyna może czuć się przekonana, że wiedziała, że coś pójdzie nie tak i powinna była działać inaczej, ale w rzeczywistości taka pewność była fałszywa. |
| Nadmierna pewność siebie | Przekonanie, że jest się bardziej kompetentnym niż się jest w rzeczywistości. | Przykładowo, drużyna może być przekonana, że zwycięży z łatwością, ignorując umiejętności i formę przeciwnika, co prowadzi do niespodziewanej porażki. |
| Odrzucanie informacji niezgodnych z przekonaniami | Tendencja do ignorowania informacji, które są sprzeczne z już istniejącymi przekonaniami. | Na przykład, jeśli drużyna jest przekonana, że ich przeciwnicy nie są dobrymi strzelcami, mogą ignorować fakt, że w ostatnich meczach zdobywali więcej bramek niż zwykle. |
Doskonale widać to przykładzie typowania meczów z udziałem ukochanej drużyny, np. piłkarskiej reprezentacji Polski. Niezależnie od tego, czy popieramy taką postawę, czy też nie, to umówmy się, że mecze z jej udziałem obstawia zdecydowana większość aktywnych, a czasem nawet dobrych, typerów (według nas nie jest to najlepsza strategia, gdyż takie zakłady zawsze obstawia się sercem, a nie rozumem).
Kilka chwil po ostatnim gwizdku sędziego możemy rozróżnić dwa rodzaje komentarzy wśród typerów, którzy przegrali swój kupon. W przypadku porażki Biało-Czerwonych gracze mówią “co za łamagi, wiedziałem, żeby nie obstawiać ich zwycięstwa”, z kolei jeśli Polakom uda się wygrać, wówczas przegrani typerzy narzekają w drugą stronę, np. “tak czułem, że wygramy, ale zawiodłem się na nich już tyle razy, że postanowiłem typować odwrotnie”.
Postawa zarówno jednych, jak i drugich niewiele ma wspólnego z fachową analizą przyczyn swojego niepowodzenia, a bardziej polega na usprawiedliwianiu przed samym sobą swojego niepowodzenia, gdyż przecież tak naprawdę typer już trzymał palec na zwycięskiej opcji, jednak w ostatniej chwili zmienił zdanie.
Pułapki psychologiczne – efekt aureoli
Ostatnim z błędów poznawczych, jakie postanowiliśmy wziąć na warsztat w naszym poradniku typera jest efekt aureoli. Tego typu przypadłość ma dwie wersje, a mianowicie pozytywną oraz negatywną i w największym skrócie sprawia, że osoby dotknięte tą pułapką psychologiczną mają olbrzymią skłonność do oceny sytuacji i wysuwania daleko idących wniosków na podstawie pierwszego wrażenia lub mylnej opinii.
Ta przypadłość dość regularnie dotyka nas w codziennym życiu (np. przypisujemy same pozytywne cechy ludziom ładnym), ale wolni od niej nie są także gracze typujący zakłady sportowe na stronie jednego z legalnych bukmacherów. Jak efekt aureoli wpływa na decyzję podejmowane przez typerów? Chociażby w ten sposób, że gracze faworyzują ekipy lub sportowców, które im się dobrze kojarzą.
| Efekt aureoli | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Przekłamywanie faktów | Skłonność do przypisywania pozytywnych cech jednej drużynie, na podstawie pozytywnych opinii o niej, pomimo przeczących faktów. | Na przykład, drużyna uważana za ulubieńca publiczności może być oceniana bardziej pozytywnie, pomimo słabej formy i wyników w poprzednich meczach. |
| Tendencja do poprawiania wyników | Skłonność do przypisywania pozytywnych wyników jednej drużynie, na podstawie opinii o jej umiejętnościach, pomimo braku jednoznacznych faktów. | Na przykład, drużyna, której opinia jest pozytywna, może być oceniana bardziej pozytywnie, pomimo braku wyraźnych dowodów na jej umiejętności w konkretnej sytuacji. |
| Błąd pierwszego wrażenia | Tendencja do przypisywania jednej drużynie pozytywnych cech na podstawie pierwszego wrażenia lub wczesnych wyników, pomimo tego, że późniejsze wyniki i sytuacje ich nie potwierdzają. | Na przykład, drużyna, która zaczyna mecz dobrze i zdobywa wczesne bramki, może być oceniana bardziej pozytywnie, mimo że później przeciwnik przejmuje kontrolę nad meczem. |
Powodów takie stanu rzeczy może być kilka. Przykładowo – jakiś tenisista zagwarantował graczowi sporą wygraną na kuponie kilka miesięcy wstecz i od tamtej pory typer ma z nim wyłącznie dobre skojarzenia, a efekt tego jest taki, że pomimo słabszej dyspozycji regularnie obstawia jego zwycięstwa na kuponach.
Doskonałym przykładem jest także piłkarska reprezentacja Brazylii. Umówmy się, ekipy Canarinhos nie da się nie lubić i zdecydowana większość kibiców oraz typerów ma z nią bardzo pozytywne skojarzenia. Efektem tego są masowe zakłady na triumf Brazylijczyków na każdym kolejnym mundialu, podczas gdy w XXI wieku taka sztuka udała im się tylko raz, w 2002 roku.
Fortuna zezwolenie Ministerstwa Finansów SC/12/7251/10/WKC/11-12/5565. STS zezwolenie Ministerstwa Finansów SC/12/7251/11-6/KLE/2011/5540/12. Bukmacherska Sp. z o.o. zezwolenie z 9 grudnia 2020 r. nr PS4.6831.1.2020. Superbet zezwolenie z dnia 18 października 2019 r. nr. PS4.6831.5.2019. BEM Operations Limited zezwolenie z dnia 26 września 2018 r. nr PS4.6831.11.2017. BetFan zezwolenie z dnia 29 października 2018 r. nr PS4.6831.3.2018. Udział w nielegalnych grach hazardowych jest karany. Hazard związany jest z ryzykiem i dostępny dla osób pełnoletnich.
